Μι πάντρε

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Ένα από αυτά τα συναρπαστικά δίκτυα αφορά γαλλικά τραγούδια, τα οποία οικειοποιήθηκαν μεταξύ άλλων και Έλληνες μουσικοί. Η οικειοποίηση είναι διττή: αφορά αφενός τον στίχο ο οποίος πλέον είναι ελληνικός (συχνά, μάλιστα, δεν έχει καμία σχέση με τον πρωτότυπο), αλλά, αφετέρου, και τις πρακτικές εκτέλεσης: διαφορετικό οργανολόγιο, διαφορετικό τραγουδιστικό ύφος, συχνά διαφοροποιήσεις στις μελωδικές και ρυθμικές φόρμες, και στις αρμονίες. Οι Έλληνες μουσικοί προσαρμόζουν αυτό που ακούν στη δική τους συνθήκη, με βάση τις δικές τους δυνατότητες. Η γαλλική οικουμένη δανείζει τα chansons της, τα οποία κουβαλούν μια δυναμική παράδοση τραγουδοποιΐας και επιτέλεσης. Το Παρίσι, η Μονμάρτη και τα cabarets artistiques επηρεάζουν τις μουσικές του κόσμου. Η ατμόσφαιρα από το Chat Noir, το οποίο λειτούργησε από το 1881, φτάνει και στην ελληνική οικουμένη. Τέτοιου τύπου μουσικοί τόποι, τα περίφημα καφέ σαντάν, προκύπτουν στην Αθήνα αλλά και σε άλλα αστικά κέντρα του ελληνικού κράτους. Αυτά τα γαλλικά τραγούδια εξέβαλαν στον ελληνόφωνο κόσμο είτε διά της ευθείας οδού, είτε δια της τεθλασμένης, μέσω άλλων ρεπερτοριακών δικτύων. Σε κάθε περίπτωση, η διακίνηση μουσικών αποτελεί ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Η δισκογραφία όχι μόνο ενσωματώνεται σε αυτό το πλαίσιο, αλλά διαδραματίζει και καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του.

Η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Το θέατρο (και αργότερα και ο κινηματογράφος) διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τις παραστάσεις αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία τους. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί το τραγούδι «Μι πάντρε».

Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του γαλλικού τραγουδιού "Mio padre", σε μουσική του Γάλλου συνθέτη Raoul Moretti και στίχους του Andrè Barde. Προέρχεται από την τρίπρακτη οπερέτα "Comte Obligado!", σε μουσική Raoul Moretti και λιμπρέτο – στίχους του Andrè Barde. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Théâtre Nouveautés του Παρισιού στις 16 Δεκεμβρίου 1927 και παίχτηκε έως τις 5 Σεπτεμβρίου 1928, ολοκληρώνοντας 264 παραστάσεις. Στην οπερέτα, το τραγούδι ερμηνεύεται από τον χαρακτήρα της ιστορίας Cristobal de Miranda, τον οποίο στις παραστάσεις υποδύθηκε ο Andrè Urban (για την πλοκή βλ. εδώ).

To 1927 ή το 1928 δέκα τραγούδια από την οπερέτα, ανάμεσά τους και το "Mio padre" τραγουδισμένο από τον Andrè Urban, ηχογραφήθηκαν στο Παρίσι από τους πρωταγωνιστές της παράστασης για λογαριασμό της γαλλικής Columbia (βλ. εδώ).

Στη γαλλική δισκογραφία ηχογραφήθηκε κυρίως σε ορχηστρική μορφή από τον Αμερικανό Lud Gluskin and his versatile juniors ("Comte Obligado, Mio padre", Pathé Salabert N 8449 – 8528, Παρίσι, 3 Αυγούστου 1928), από την Orchestre de Tango Sud-Américain του Βραζιλιάνου José M. Lucchesi ("Mio padre", Edison Bell Radio 88297 – F93, Παρίσι, 1928). Για άλλες εκτελέσεις βλέπε εδώ.

Την 1η Φεβρουαρίου 1935 ξεκίνησε τις προβολές στις κινηματογραφικές αίθουσες της Γαλλίας η κινηματογραφική ταινία "Le comte Obligado", η οποία βασίζεται στην οπερέτα.

Η ελληνική παρτιτούρα του τραγουδιού κυκλοφόρησε το 1927 στην Αθήνα από τις εκδόσεις Γαϊτάνου – Κωνσταντινίδη – Σταρρ (βλ. εδώ).

Η οπερέτα ανέβηκε στην Ελλάδα με τον τίτλο «Κόμης Ομπλιγκαντό» στις 20 Ιουλίου 1928 στο θέατρο Ιντεάλ στην Αθήνα από τον θίασο Οικονόμου – Σαμαρτζή.

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
[Γαλλικοί στίχοι: Barde Andrè]
Ελληνικοί στίχοι: Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Βιδάλης Γιώργος
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
Ορχήστρα Οδεόν
Χρονολογία ηχογράφησης:
1929
Τόπος ηχογράφησης:
Βερολίνο
Εκδότης:
Odeon
Αριθμός καταλόγου:
GA 1387
Αριθμός μήτρας:
Go 1144-2
Διάρκεια:
2:43
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Odeon_GA1387_MiPadre
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Μι πάντρε", 2019, https://vmrebetiko.aegean.gr/item?id=11376
Στίχοι:
Μια Βάσκη όμορφη, Σπανιόλα φλόγα
που 'χε φωτιά μες στη ματιά
μου έχει μάθει τα μυστικά τα ερωτικά
που σε μαγεύουν και σε πλανεύουν
και σε μεθούν καθώς κυλάν
σαν της Μαδέρας το κρασί το 'σπανικό το πιο γλυκό

Μι μάντρε, μι πάντρε που απ' το φιλί
por dios [...] ma dios
που λιώνει, τελειώνει και σου 'ρχεται [...] por dios

Έτσι εγώ αγαπάω, έτσι εγώ καταντάω

Μι μάντρε, μι πάντρε που απ' το φιλί
ma dios
που λιώνει, τελειώνει
και σου 'ρχεται ξελιγωμιός por dios

Στις αρχές του 20ού αιώνα η Ευρώπη βρίσκεται σε ειρήνη και ευημερία. Η «Ωραία Εποχή» είναι απόρροια προηγούμενων σημαντικών ιστορικών γεγονότων και εξελίξεων. Τα δίκτυα που δημιουργούνται και εξελίσσονται διακινούν ανθρώπους και τα προϊόντα τους, υλικά και άυλα. Μέσα σε αυτόν τον πολυεπίπεδο κόσμο εφευρίσκεται η ηχογράφηση και η αναπαραγωγή του ήχου. Οι πρώτες δισκογραφικές εταιρείες στέλνουν κινητά συνεργεία κυριολεκτικά σε όλη την οικουμένη, για να ηχογραφήσουν τοπικούς μουσικούς. Το εύρος του ρεπερτορίου είναι ατελείωτο. Η κοσμοπολίτικη συνθήκη μεγάλων αστικών κέντρων ευνοεί τους πολυστυλισμούς και τις πολυμορφικότητες. Αποικιοκρατία, επαναστάσεις, συρράξεις, προσφυγικά ρεύματα∙ το θέατρο, ο κινηματογράφος, το ραδιόφωνο, η φωτογράφιση, οι περιοδείες από ορχήστρες, αλλά και οι κυκλοφορίες στους πάσης φύσεως εμπορικούς διαύλους, μέσα σε έναν κόσμο που εξελίσσεται δυναμικά και ανισότροπα, διαμορφώνουν ένα σύνθετο πλέγμα από «κέντρα» και «περιφέρειες» σε εναλλασσόμενους ρόλους, που θέτουν τα μουσικά ιδιώματα σε κίνηση, κυριολεκτικά και μεταφορικά. Τα δίκτυα μέσα στα οποία συμμετέχουν οι ελληνόφωνες μουσικές, συνομιλώντας διαρκώς με τους συνένοικούς τους, είναι μεγαλειώδη. Η δισκογραφία έχει ήδη προσφέρει σημαντικά εργαλεία στην κατανόηση των σχέσεων που αναπτύχθηκαν μεταξύ των «εθνικών» ρεπερτορίων. Αποτέλεσμα της εν εξελίξει έρευνας είναι ο «Kοσμοπολιτισμός στην Ελληνική Ιστορική Δισκογραφία».

Ένα από αυτά τα συναρπαστικά δίκτυα αφορά γαλλικά τραγούδια, τα οποία οικειοποιήθηκαν μεταξύ άλλων και Έλληνες μουσικοί. Η οικειοποίηση είναι διττή: αφορά αφενός τον στίχο ο οποίος πλέον είναι ελληνικός (συχνά, μάλιστα, δεν έχει καμία σχέση με τον πρωτότυπο), αλλά, αφετέρου, και τις πρακτικές εκτέλεσης: διαφορετικό οργανολόγιο, διαφορετικό τραγουδιστικό ύφος, συχνά διαφοροποιήσεις στις μελωδικές και ρυθμικές φόρμες, και στις αρμονίες. Οι Έλληνες μουσικοί προσαρμόζουν αυτό που ακούν στη δική τους συνθήκη, με βάση τις δικές τους δυνατότητες. Η γαλλική οικουμένη δανείζει τα chansons της, τα οποία κουβαλούν μια δυναμική παράδοση τραγουδοποιΐας και επιτέλεσης. Το Παρίσι, η Μονμάρτη και τα cabarets artistiques επηρεάζουν τις μουσικές του κόσμου. Η ατμόσφαιρα από το Chat Noir, το οποίο λειτούργησε από το 1881, φτάνει και στην ελληνική οικουμένη. Τέτοιου τύπου μουσικοί τόποι, τα περίφημα καφέ σαντάν, προκύπτουν στην Αθήνα αλλά και σε άλλα αστικά κέντρα του ελληνικού κράτους. Αυτά τα γαλλικά τραγούδια εξέβαλαν στον ελληνόφωνο κόσμο είτε διά της ευθείας οδού, είτε δια της τεθλασμένης, μέσω άλλων ρεπερτοριακών δικτύων. Σε κάθε περίπτωση, η διακίνηση μουσικών αποτελεί ήδη πραγματικότητα πριν τον 20ό αιώνα, με τις περιοδείες των θεατρικών και μουσικών παραστάσεων αλλά και με τα δίκτυα των μουσικών εκδοτικών οίκων. Η δισκογραφία όχι μόνο ενσωματώνεται σε αυτό το πλαίσιο, αλλά διαδραματίζει και καίριο ρόλο στον μετασχηματισμό του.

Η άρρηκτη σχέση μεταξύ μουσικής και παραστατικών τεχνών είναι περισσότερο από ζωτική. Το θέατρο (και αργότερα και ο κινηματογράφος) διακινεί μουσικές με τους δικούς του όρους και παίζει καταλυτικό ρόλο στην διάχυσή τους σε τόπους συχνά μακρινούς. Οικοδομεί, δε, ένα ιδιαίτερο δίκτυο το οποίο επικοινωνεί με την δισκογραφία. Ορισμένα από τα τραγούδια που γράφονται για τις παραστάσεις αποτελούν πολλές φορές την αιχμή του δόρατος για την δημοφιλία τους. Μία τέτοια περίπτωση αποτελεί το τραγούδι «Μι πάντρε».

Η παρούσα ηχογράφηση περιλαμβάνει διασκευή με ελληνικούς στίχους του γαλλικού τραγουδιού "Mio padre", σε μουσική του Γάλλου συνθέτη Raoul Moretti και στίχους του Andrè Barde. Προέρχεται από την τρίπρακτη οπερέτα "Comte Obligado!", σε μουσική Raoul Moretti και λιμπρέτο – στίχους του Andrè Barde. Παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο Théâtre Nouveautés του Παρισιού στις 16 Δεκεμβρίου 1927 και παίχτηκε έως τις 5 Σεπτεμβρίου 1928, ολοκληρώνοντας 264 παραστάσεις. Στην οπερέτα, το τραγούδι ερμηνεύεται από τον χαρακτήρα της ιστορίας Cristobal de Miranda, τον οποίο στις παραστάσεις υποδύθηκε ο Andrè Urban (για την πλοκή βλ. εδώ).

To 1927 ή το 1928 δέκα τραγούδια από την οπερέτα, ανάμεσά τους και το "Mio padre" τραγουδισμένο από τον Andrè Urban, ηχογραφήθηκαν στο Παρίσι από τους πρωταγωνιστές της παράστασης για λογαριασμό της γαλλικής Columbia (βλ. εδώ).

Στη γαλλική δισκογραφία ηχογραφήθηκε κυρίως σε ορχηστρική μορφή από τον Αμερικανό Lud Gluskin and his versatile juniors ("Comte Obligado, Mio padre", Pathé Salabert N 8449 – 8528, Παρίσι, 3 Αυγούστου 1928), από την Orchestre de Tango Sud-Américain του Βραζιλιάνου José M. Lucchesi ("Mio padre", Edison Bell Radio 88297 – F93, Παρίσι, 1928). Για άλλες εκτελέσεις βλέπε εδώ.

Την 1η Φεβρουαρίου 1935 ξεκίνησε τις προβολές στις κινηματογραφικές αίθουσες της Γαλλίας η κινηματογραφική ταινία "Le comte Obligado", η οποία βασίζεται στην οπερέτα.

Η ελληνική παρτιτούρα του τραγουδιού κυκλοφόρησε το 1927 στην Αθήνα από τις εκδόσεις Γαϊτάνου – Κωνσταντινίδη – Σταρρ (βλ. εδώ).

Η οπερέτα ανέβηκε στην Ελλάδα με τον τίτλο «Κόμης Ομπλιγκαντό» στις 20 Ιουλίου 1928 στο θέατρο Ιντεάλ στην Αθήνα από τον θίασο Οικονόμου – Σαμαρτζή.

Έρευνα και κείμενο: Λεονάρδος Κουνάδης και Νίκος Ορδουλίδης

Δημιουργός (Συνθέτης):
Στιχουργός:
[Γαλλικοί στίχοι: Barde Andrè]
Ελληνικοί στίχοι: Άγνωστος
Τραγουδιστές:
Βιδάλης Γιώργος
Ορχήστρα-Εκτελεστές:
Ορχήστρα Οδεόν
Χρονολογία ηχογράφησης:
1929
Τόπος ηχογράφησης:
Βερολίνο
Εκδότης:
Odeon
Αριθμός καταλόγου:
GA 1387
Αριθμός μήτρας:
Go 1144-2
Διάρκεια:
2:43
Θέση τεκμηρίου:
Δισκοθήκη Αρχείου Κουνάδη
Φυσική περιγραφή:
Δίσκος 10'' (25 εκατοστών)
Προέλευση:
Αρχείο Κουνάδη
Αναγνωριστικό:
Odeon_GA1387_MiPadre
Άδεια χρήσης:
cc
Παραπομπή:
Αρχείο Κουνάδη, "Μι πάντρε", 2019, https://vmrebetiko.aegean.gr/item?id=11376
Στίχοι:
Μια Βάσκη όμορφη, Σπανιόλα φλόγα
που 'χε φωτιά μες στη ματιά
μου έχει μάθει τα μυστικά τα ερωτικά
που σε μαγεύουν και σε πλανεύουν
και σε μεθούν καθώς κυλάν
σαν της Μαδέρας το κρασί το 'σπανικό το πιο γλυκό

Μι μάντρε, μι πάντρε που απ' το φιλί
por dios [...] ma dios
που λιώνει, τελειώνει και σου 'ρχεται [...] por dios

Έτσι εγώ αγαπάω, έτσι εγώ καταντάω

Μι μάντρε, μι πάντρε που απ' το φιλί
ma dios
που λιώνει, τελειώνει
και σου 'ρχεται ξελιγωμιός por dios

Δείτε επίσης